Reactie op de rapporten

Aan de gemeenteraad en het College van B&W van Wijchen.

Wijchen, 8-11-2023

Hier de reactie van de Vrienden van de Vennen op het rapport Onderzoek Toerisme in gemeente Wijchen en recreatie in het vennengebied en de Rapportage van de Verkeersanalyse Heumenseweg.

Mede op basis van onze analyse van beide rapporten komen we tot andere conclusies dan de onderzoekers op basis van hun onderzoeken. In deze notitie treft u een onderbouwing daarvan aan.

Leeswijzer
Deze notitie bestaat uit twee gedeelten. Op de bladzijden 1 tot en met 7 reageren we op passages van het rapport over toerisme in Wijchen en recreatie in het Vennengebied.

De bladzijden 8, 9 en 10 bevatten onze reactie op hoofdlijnen op het rapport over het verkeer op de Heumenseweg. Dat rapport bevat veel details die veelal waardevol zijn voor de verkeersveiligheid, maar waarop we niet reageren omdat we er van uitgaan dat u die aanbevelingen in het rapport zult overnemen en implementeren.

Raadpleging direct betrokkenen
Het valt op dat beide rapporten tot stand zijn gekomen zonder overleg met de betrokken inwoners van het Vennengebied resp. de Heumenseweg. Hierdoor ontbreekt waardevolle relevante informatie die bekend is bij de inwoners. Het moge daarnaast duidelijk zijn dat ook de betrokkenheid en acceptatie van de direct omwonenden versterkt wordt indien ze bij de uitvoering van zo’n onderzoek op passende manier bevraagd worden. We betreuren deze gang van zaken en pleiten ervoor dat in komende gevallen consultatie van de directe omgeving standaard plaats zal vinden.

Namens de Stichting Vrienden van de Vennen
Frans Dolmans
Voorzitter

Voor de leesbaarheid hebben we 7 gedeeltes van het rapport in zwart overgenomen en onder ieder gedeelte steeds onze reactie op dat deel in cursief gegeven.

Aanleiding (Bladzijde 1 van het rapport)
In Alverna (gemeente Wijchen) spelen verschillende initiatieven zoals het omvormen van een camping tot vakantiepark met huisjes, het uitbreiden van een camping, het bouwen van een hotel en kleinschaligere initiatieven zoals het starten van een bed and breakfast. Voor de camping en het vakantiepark zijn de principeverzoeken ingediend, voor het hotel is inmiddels het bestemmingsplan vastgesteld. Deze initiatieven zijn gelegen ten oosten van de bebouwde kom van Alverna rond de Overasseltse en Hatertse Vennen. De aankondiging van deze initiatieven leidde bij bewoners van het gebied tot zorgen over de toename aan toerisme in het gebied. Mogelijk leiden de toeristische plannen tot schade in de natuurgebieden waar zeldzame planten en dieren voorkomen. De kwaliteit van de natuur dient in de huidige staat behouden te blijven en niet achteruit te gaan. Namens Stichting Vrienden van de Vennen is bij gemeente Wijchen een petitie ingediend op 2 mei 2022 waarin de zorgen en bezwaren zijn beschreven.

Gemeente Wijchen heeft Staro Natuur en Buitengebied gevraagd onderzoek te doen naar de impact van de initiatieven op de natuur in het gebied. In deze rapportage wordt onderzocht wat de effecten zijn van de hogere recreatiedruk als gevolg van de initiatieven op de kwaliteit van natuur en de biodiversiteit.

Onze reactie
Beperkte onderzoeksvraag.
De toeristische en recreatieve activiteiten die onderzocht zijn en in het rapport genoemd worden, vormen maar een deel van alle toeristische ontwikkelingen in het gebied
De volgende activiteiten en ontwikkelingen worden niet genoemd, ze hebben gezamenlijk ook een belangrijke invloed op het natuurgebied.
• De Eikenhorst, theehuis en boerenspelen
• Club Adventure, scouting Sint Walrick
• Restaurant Sint Walrick
• Boerenterras De Nieuwe Schatkuil
• Camping de BerendonckCamping de Berendonck
• B&B Agnetenhoeve, B&B van Beijden, B&B Guesthouse De Loksheuvel, Gastenverblijf De Hamelberg, 2B2B (Bullenkamp)
• Groepsaccommodatie Het Buitencentrum (geschikt voor maximaal 200 pers)
• Camping de Eikelaar
• Camping Heumens Bos
• Strong Viking
• Uitbreiding faciliteiten water skibaan Berendonck
• Uitbreiding aantal en omvang events Berendonck zoals Emporium
• Uitbreiding aantal woningen Nijmegen zuid. Nijmegen gaat groeien naar 200.000 inwoners.

Het onderzoek richt zich ten onrechte op een beperkt aantal initiatieven. Bovenstaande activiteiten zijn stuk voor stuk permanente initiatieven waarvan de meeste pas in de afgelopen jaren gerealiseerd zijn. Er is sprake van een cumulatief effect waardoor het gebied steeds aantrekkelijker wordt voor nieuwe initiatieven. Het ligt voor de hand dat deze ontwikkeling zich in de nabije toekomst bij ongewijzigd beleid zal voortzetten.

Daarnaast wordt er tot 2030 een groei van het aantal inwoners van de gemeenten Heumen, Wijchen en Nijmegen van 10 % verwacht. Los van factoren die “recreëren in het groen” versterken, zoals vergrijzing, zal de druk op het gebied de komende jaren hierdoor aanzienlijk toenemen. Dit wordt nog versterkt door de verwachte toename van toeristen die van buiten deze drie gemeenten komen. Een flink gedeelte van de druk op de natuur wordt veroorzaakt door de functie die de Vennen hebben als recreatiegebied voor deze gemeenten. Het aantal inwoners van de Gemeenten Wijchen, Nijmegen en Heumen samen zal van 229.000 in 2023 naar meer dan 250.000 in 2030 stijgen. Als we kijken naar de vergelijkbare recreatiemogelijkheden in het Rijk van Nijmegen dan zijn dit het Groesbeekse bos: 965 hectare, De Bruuk: 100 hectare, de Duivelsberg: 125 hectare en de Overasseltse en Hatertse Vennen: 530 hectare. Dit betekent dat het aantal mogelijkheden voor de bijna 250.000 inwoners in en om Nijmegen om ïn het bos te creëren beperkt is en dat deze gebieden steeds drukker zullen worden, terwijl de Hatertse Vennen bijna 1/3 van het beschikbare gebied vormen In het onderzoek wordt ten onrechte aan deze ontwikkelingen voorbij gegaan.

Onze vragen:
• Welke onderzoeksvraag is er gesteld?
• Kan er een vervolg onderzoek plaatsvinden waarbij genoemde ontwikkelingen wel worden meegenomen. De uitgangspunten van de benoemde initiatieven zullen dan doorgerekend moeten worden op basis van juiste informatie en transparantie aannames.

Toename bezoekersaantallen (bladzijde 9 van het rapport)

Huidige aantal bezoekers
Uit een kortdurend onderzoek in opdracht van gemeente Wijchen naar de bezoekersaantallen in de Overasseltse en Hatertse Vennen in de zomermaanden van 2022 blijkt dat 70% procent van de bezoekers een enkele keer in het gebied komen (data uit Bezoekers Informatie Management van bureau Toerisme Veluwe Arnhem Nijmegen). De overige 30% van de bezoekers keren herhaaldelijk terug in het gebied. Van de grote groep mensen die een enkele keer in het gebied komen, komt 60% uit de regio en 40% verder bij het natuurgebied vandaan. In 2022 zijn meer bezoekers in het gebied geweest dan in 2021, ook zijn er in de zomermaanden meer bezoekers dan in de winter. Normaal gesproken is het er op zondag het drukst. Door deze variatie is het lastig betekenisvolle gemiddelden te noemen van bezoekers per dag, per maand of per jaar. In 2022 zijn in het gebied circa 700.000 bezoekers geweest, met per maand gemiddeld circa 60.000 bezoekers, en per dag circa 3500 bezoekers. Het is op basis van deze gegevens niet te zeggen hoeveel van de bezoekers van het natuurgebied toeristisch hebben overnacht in de omgeving.

Aantal overnachtingen na realisatie
Stichting Vrienden van de Vennen heeft een berekening toegevoegd aan de petitie over het aantal overnachting dat door de ontwikkelingen bovenop de huidige overnachtingen zou komen. Gemeente Wijchen levert een eigen berekening aan, waarbij de overnachtingen in het hotel buiten beschouwing worden gelaten. Voor de camping komt men uit op een bezoekersaantal van circa 65.000 overnachtingen per jaar (240 plaatsen met 2,3 gasten per plaats en een bezettingsgraad van 32%). Voor het bungalowpark komt men uit op een toename van circa 175.000 overnachtingen per jaar (124 plaatsen met 5,5 gasten per plaats en een bezettingsgraad van 70%). Echter, hier worden nog de huidige campinggasten afgehaald, dit zijn er circa 130.000 (135 vaste plaatsen met 4 gasten per plaats en een bezettingsgraad van 100% voor 7 maanden, en 34 tourplaatsen met 3 gasten per plaats en een bezettingsgraad van 50% voor 7 maanden). Dit leidt tot een toename van circa 45.000 overnachtingen per jaar voor het bungalowpark. Het totale aantal extra overnachtingen per jaar komt uit op circa 110.000.

Onze reactie
We missen een goede onderbouwing van het kortlopend onderzoek.
De Vrienden van de Vennen hebben aan B&W eerder een heldere berekening aangeboden met als uitkomst een hoger aantal toekomstige bezoekers. We zijn bereid een onderbouwde en geactualiseerde berekening te verstrekken.

In het rapport staat dat de bezettingsgraad van de beoogde camping Bij de 3 Linden 32% is. Dat is opvallend laag vergeleken met dat percentage voor een gedeelte van het bestaande bungalowpark (100%). Er is overigens geen ondernemer die zijn bedrijf rendabel krijgt met 32 % bezetting.

Er wordt in het rapport met gemiddelden gewerkt gedurende het gehele jaar. Echter, het natuurgebied zal het meest te leiden hebben door piekbelastingen. Er zal dus met name in de zomermaanden gekeken moeten worden wat de invloed is van recreanten op het gebied.


Informatie Staatsbosbeheer (bladzijde 11 van het rapport)

Tijdens een overleg met de gebiedsmanager Rivierengebied van Staatsbosbeheer is gesproken over de maatregelen die in het natuurgebied genomen (kunnen) worden. Staatsbosbeheer geeft aan dat de staat van instandhouding van de Overasseltse en Hatertse Vennen nu niet goed is, het gebied staat onder druk. Een belangrijke factor is de verdroging, waardoor extra belasting van het gebied nadelige gevolgen kan hebben. Tevens noemt Staatsbosbeheer dat het gebied druk bezocht is door omwonenden, dagjesmensen en mensen die in de buurt op vakantie zijn. Op dagen met mooi weer zorgt dit voor verkeersoverlast en auto’s die geparkeerd staan op plekken waar dat niet is toegestaan. Staatsbosbeheer kan niet met zekerheid zeggen of de toename in toeristische overnachtingen zal leiden tot een verslechtering van de natuur. Daarbij komen ook de plannen voor woningbouw in de gemeenten die rond het natuurgebied liggen, waardoor meer omwonenden in het gebied zullen recreëren. Staatsbosbeheer is van mening dat ontwikkelingen in de buurt van het natuurgebied moeten leiden tot een kwaliteitsimpuls van de natuur en de ruimtelijke kwaliteit. Het gebied is gevoelig voor verrommeling waardoor het zijn aantrekkingskracht kan verliezen. Zelf is Staatsbosbeheer ook steeds bezig de kwaliteit van de natuur op peil te houden en nieuwe natuur te ontwikkelen op de terreinen in hun eigendom. Staatsbosbeheer is op de hoogte van waar de kwetsbare gebieden en kwetsbare soorten zich bevinden in het natuurgebied. Ook monitoren ze de deze gebieden en soorten. Door middel van de inrichting van het terrein, de ligging van paden, worden kwetsbare delen van het terrein ontzien. Zodra het nodig is worden extra hekjes en takkenrillen langs paden geplaatst om te voorkomen dat bezoekers van de paden afwijken. Als het nodig is om paden af te sluiten zal Staatbosbeheer dit ook doen. Veel van de kwetsbare soorten, zoals amfibieën en planten zijn afhankelijk van het water. Op plekken waar veenvorming plaatsvindt liggen geen paden waardoor er geen wandelaars komen. Ook de bijzondere sprinkhaansoorten en akkerkruiden liggen in delen van het natuurgebied waar geen wandelaars kunnen komen. De afwezigheid van paden op deze plekken werkt goed om kwetsbare soorten te beschermen tegen recreatie. De dassen in het gebied zorgen er zelf voor dat ze op een rustige plek in het natuurgebied verblijven, op deze plekken worden geen nieuwe paden aangelegd. Echter, voor dassen vormt verstoring door honden en extra nachtelijk verkeer het grootste knelpunt. Jaarlijks wordt 1/5 van alle dassen doodgereden. Toenemend verkeer zal leiden tot meer verkeersslachtoffers. Van de vogelsoorten zijn zeker de roofvogels gevoelig voor verstoring door recreatie. Naast de inrichting van het natuurgebied (ligging van paden, afsluiting van paden en plaatsen van hekjes en takkenrillen) kan Staatsbosbeheer ook handhaven in het natuurgebied. In heel Nederland is de capaciteit voor handhaving erg laag, dit geldt ook voor de Overasseltse en Hatertse Vennen. Als meer mensen in het natuurgebied gaan recreëren is het gewenst dat er ook meer gehandhaafd kan worden. Staatsbosbeheer geeft aan dat een toename aan bezoekers in het natuurgebied niet zal leiden tot een verbetering van de biodiversiteit en natuurwaarden, tenzij extra maatregelen worden genomen die leiden tot een kwaliteitsimpuls.

Onze reactie
Staatsbosbeheer kan niet zeggen of de toename van toerisme zal leiden tot verslechtering van de natuur. Dat is een merkwaardige uitspraak van de landelijke instantie die verantwoordelijk is voor het Vennengebied en die kennis heeft van de ontwikkelingen van een groot aantal natuurgebieden.

De huidige handhaving vormt al een probleem voor Staatsbosbeheer; voldoende handhaving is niet organiseerbaar en financierbaar. En het is ook niet te verwachten dat dit in de komende jaren verbeterd zal worden.

Nu SBB niet in staat is voldoende maatregelen te nemen ter bescherming van het Vennengebied zal het beleid van de gemeente Wijchen daar rekening mee moeten houden en zal de gemeente maatregelen moeten nemen die gericht zijn op behoud van het gebied. Dat betekent dat ook het beleid op het gebied van toerisme daar serieus rekening mee moet houden en gericht moet zijn op beperking van het aantal bezoekers.


Opties en knelpunten (bladzijde 12 van het rapport)
Om deze (huidige en toekomstige) verstoringseffecten tegen te gaan kunnen verschillende maatregelen of een combinatie van maatregelen worden genomen. Voorbeelden hiervan zijn het beperken van het aantal bezoekers waardoor minder verstoring optreedt, of het afsluiten van paden waardoor delen in het gebied rustiger worden, of het inzetten van meer handhaving zodat verstoring die optreedt buiten paden wordt verminderd. Hieronder worden een aantal opties genoemd en knelpunten daarvan.
+ De beperking van bezoekersaantallen
o Dit kan worden gedaan door bijvoorbeeld in de broedperiode van vogels minder gasten toe te laten op de camping en het vakantiepark. Dit heeft economische gevolgen voor de initiatiefnemers.
o Het aantrekkelijker maken van andere gebieden in de regio kan ertoe leiden dat in verhouding minder bezoekers naar de Overasseltse en Hatertse Vennen gaan. Dit is een voor de hand liggende maar tegelijk lastige maatregel. Het gaat dan om grootschalige maatregelen om elders nieuwe gebieden aan te leggen of meer geschikt te maken voor recreatie. Het is niet zeker welke instantie hiermee aan de slag gaat. Daarbij blijven de Overasseltse en Hatertse Vennen een bijzonder natuurgebied waar mensen willen wandelen.
o Ook kunnen de initiatiefnemers meer nadruk leggen bij de gasten op andere natuurgebieden in de buurt. Dit is erg vrijblijvend.
o Wanneer op de camping en/of het vakantiepark fietsen worden verhuurd vergroot dit de actieradius van de gasten. Dit kan ertoe leiden dat meer gasten op grotere afstand van het vennengebied gaan recreëren, en minder vaak het vennengebied bezoeken.
o Door geen nieuwe eet- en drinkgelegenheden in de omgeving van het vennengebied toe te laten wordt voorkomen dat meer bezoekers naar het gebied worden aangetrokken. Dit is aan de omliggende gemeenten om af te spreken als zij dit zien als nodige maatregel, en vast te leggen zodat het niet vrijblijvend is.

+ Het afsluiten van paden
o Dit heeft een direct effect op de locaties waar de paden afgesloten worden, hier treedt dan minder verstoring op. Echter leidt dit er ook toe dat andere paden dan nog drukker worden. Dit kan dus lokaal een effectieve optie zijn, maar leidt elders tot een afname in rust.
o Ook kunnen bepaalde paden seizoensgebonden afgesloten worden. Paden die langs kwetsbare nestlocaties lopen kunnen gedurende het broedseizoen worden afgesloten.
o Wanneer nieuwe paden worden aangelegd in het natuurgebied kan dit drukte op andere paden verlagen. Dit is een maatregel die alleen genomen kan worden op niet-kwetsbare delen. Anders kan het leiden tot een afname van rust en dus negatieve gevolgen hebben op de locatie van de nieuwe paden. Tevens is het niet zeker dat dit leidt tot aanzienlijke afname van drukte op andere paden.

+ De inzet van meer handhaving
o Staatsbosbeheer geeft aan dat niet voldoende capaciteit is om in de Overasseltse en Hatertse Vennen meer te handhaven. Mogelijk kunnen de initiatiefnemers een financiële bijdrage leveren aan Staatsbosbeheer waardoor meer handhaving mogelijk is. Hiertoe moeten de initiatiefnemers dan bereid zijn, en moeten duidelijke afspraken worden gemaakt. Mogelijk kan de gemeente hierin een rol spelen.
o Gemeente Wijchen kan handhaven in het deel van het natuurgebied dat valt binnen de grenzen. Met gemeente Heumen kan worden overlegd over een bijdrage aan extra toezicht.

+ Attenderen van bezoekers
o Door bordjes op te hangen in het natuurgebied met informatie over de planten en dieren die er voorkomen kunnen bezoekers worden geattendeerd op bijvoorbeeld de kraamtijd van de das, het broedseizoen van vogels, het trekken van amfibieën, en hiermee rekening te houden.
o Op de camping en het vakantiepark kan ook informatie geboden worden aan de gasten over de kwetsbaarheid van het gebied en welke regels er gelden.
o Tevens kan hier gewezen worden op andere gebieden in de omgeving waar de hond los mag lopen, zodat minder bezoekers naar het vennengebied gaan met honden.
o Deze opties kunnen leiden tot minder verstorend gedrag, maar het is vrijblijvend.

+ Alternatieven bieden op de overnachtingsplekken
o Naast het feit dat de camping en het vakantiepark gasten attenderen op andere locaties waar de hond los mag lopen, kunnen zij hiervoor op de eigen locatie ook ruimte vrijmaken. Door hondenlosloopgebied op de camping en het vakantiepark aan te bieden kan dit leiden tot een lager aantal bezoekers dat in het natuurgebied de hond laat loslopen (waar dit niet overal mag). Dit zou een eis kunnen zijn van de gemeente Wijchen naar de initiatiefnemers.

+ Verkeersdrukte sturen
o De toename aan gasten van de camping en het vakantiepark zal leiden tot een grotere verkeersdrukte op het wegen rondom het natuurgebied. Dit kan leiden tot een grotere kans op het aanrijden van dassen en andere verstoring van diersoorten. Mogelijk kunnen de gemeenten sturen in het verkeer, zoals wegen eenrichtingsverkeer maken of wegen afsluiten.


Onze reactie
In bovenstaande passage worden diverse aanpakken genoemd die toegepast kunnen worden om huidige en toekomstige verstoringen tegen te gaan. De onderzoeker geeft hiermee aan dat toename van de verstoringen door de toeristische en recreatieve ontwikkelingen verwacht moet worden; meer dan hij in de rest van het rapport aangeeft.

Sympathiek dat de onderzoeker tracht maatregelen te noemen die de verstoringen tegengaan. De meeste van de genoemde maatregelen zijn echter onbetaalbaar, kleinschalig, vrijblijvend en/of niet realistisch.Zo blijkt in de praktijk dat veel bezoekers het afsluiten van paden negeren. Het is niet realistisch om de Heumenseweg (als doorgaande weg met veel verkeer tussen Heumen en Alverna) als eenrichtingsweg in te richten. En bezoekers laten hun hond niet op de camping als zij zelf gaan wandelen.

Opvallend is dat de onderzoeker verwacht dat de toename van het toerisme tot een grotere verkeersdrukte op wegen rondom het natuurgebied zal leiden. Dit staat haaks op de conclusies van de tweede onderzoek dat we hierna bespreken.


Provincie Gelderland (bladzijde 13 van het rapport)
Mogelijk kan in overleg met de Provincie Gelderland worden gesproken over welke bijdrage zij kunnen leveren aan het tegen gaan van effecten door verstoring. Zij kunnen mogelijk bijdragen vanwege het provinciale natuurparel-beleid, en soortgerichte maatregelen treffen voor de bijzondere soorten in het vennengebied. De bal kan niet alleen liggen bij Staatsbosbeheer of de gemeente Wijchen of de initiatiefnemers. De verstoring in de natuurgebieden is een probleem dat momenteel al speelt en in de toekomst groter kan worden (door nieuwe initiatieven en nieuwbouw van woningen) daarom is het misschien nodig dat de situatie door een grotere instantie wordt beoordeeld.

Onze reactie
Er wordt in deze passage bevestigd dat de huidige verstoring van het Vennengebied nu al een probleem is en dat die verstoring door nieuwe initiatieven groter kan worden. (De onderzoeker bedoelt ongetwijfeld zal worden)
Ook wordt gesteld dat het (misschien?) nodig is de situatie door een grotere instantie te laten beoordelen. Hiermee geven de onderzoekers op een integere, wellicht wat naïeve, manier aan dat ze onvoldoende geschikt zijn om een onderzoek te houden op basis waarvan zwaarwichtige conclusies over de belasting door toeristische ontwikkelingen getrokken kunnen worden. Dit beeld wordt bijvoorbeeld versterkt door het begrip rekenvoorbeeldje in de tabel op bladzijde 10; het is niet acceptabel om beleid te baseren op rekenvoorbeeldjes.

Onze conclusie
Het ligt dan ook voor de hand om op basis van het rapport te concluderen dat een grotere instantie de situatie alsnog zou moeten onderzoeken, al is het maar in de vorm van een second opinion.


Conclusie (bladzijde 14 van het rapport)
Het vennengebied is momenteel al druk bezocht, er is al veel verstoring en er spelen andere factoren die het gebied gevoelig maken zoals de kwetsbaarheid door verdroging en de toename van bezoekers uit omliggende gemeenten waar meer woningen gebouwd worden. Verschillende maatregelen zijn in te zetten om de huidige en toekomstige verstoring terug te dringen. Als enkel wordt gekeken naar de camping en het vakantiepark zullen de gasten bijdragen aan hogere bezoekersaantallen in het nu al drukke en kwetsbare natuurgebied en hier meer verstoring veroorzaken dan momenteel aanwezig is. Deze bijdrage aan de verstoring (door nieuwe gasten) is in verhouding aanzienlijk lager dan de huidige verstoring (door lokale bewoners en toeristen). Het is vrijwel niet aan te geven of de gasten van de camping en het vakantiepark zullen leiden tot een significante afname van de biodiversiteit en de natuurkwaliteit in het natuurgebied. Door de cumulatie van alle factoren die spelen in het natuurgebied zal de biodiversiteit niet hoger en de natuurkwaliteit niet beter worden als de recreatiedruk toeneemt. Wanneer voldoende maatregelen getroffen kunnen worden om de verstoring terug te dringen zal de impact van de initiatieven op het natuurgebied meevallen. Overleg is nodig tussen de verschillende betrokken partijen over welke maatregelen genomen kunnen worden en door wie, en of dit voldoende is. Wanneer in combinatie met het toestaan van de initiatieven óók voldoende maatregelen worden genomen om de extra verstoring tegen te gaan en de huidige verstoring te verminderen, zullen de plannen uiteindelijk een positief effect hebben op het gebied, de natuurkwaliteit en de biodiversiteit.

Onze reactie
Het verstoren van de natuurkwaliteit en de biodiversiteit heeft grote en langdurende gevolgen.
Het is onvoldoender onderbouwd en in strijd met ervaringen elders dat herstel gerealiseerd kan worden door maatregelen zoals die in het rapport gepresenteerd zijn. Eerst verdere verstoring toelaten en vervolgens maatregelen nemen is een verkeerde en niet acceptabele aanpak.

Los van de geringe te verwachten impact van de genoemde maatregelen zijn de gepresenteerde voorstellen vrijblijvend doordat ze niet gepaard worden aan het vastleggen van de huidige situatie en het monitoren van de effecten in de komende jaren.

Onze samenvattende conclusie over het rapport
Het rapport gaat uit van een niet transparante en eenzijdige onderzoeksvraag en bevat discutabele aannames. In het onderzoek is een te beperkt aantal toeristische initiatieven meegenomen om een bruikbare conclusie te kunnen trekken over acceptabele toeristische en recreatieve ontwikkelingen in de directe omgeving van een zeer kwetsbaar gebied.

Daarnaast is in het onderzoek niet de invloed op de natuurlijke leefomgeving van de bewoners van Alverna en het Vennengebied meegenomen. Ook zijn die bewoners niet geraadpleegd tijdens het onderzoek. Dit is een gemiste kans voor de gemeente Wijchen in relatie tot burgerparticipatie die hoog in het vaandel staat.

Aanbevelingen
1 Los eerst de huidige problemen op voordat er nieuwe aan toegevoegd worden.
Het oplossen van de huidige problemen rond het Vennengebied is al een grote uitdaging.
2 Betrek meer systematisch bewoners van het gebied om te komen tot het oplossen van de problemen. Vrienden van de Vennen wil daaraan constructief en betrokken meewerken.